Լոռու մարզի Ախթալա խոշորացված համայնքի զարգացման հեռանկարների և ամենօրյա կյանքում ամենամեծ դերակատարությունն ունի «Ախթալայի լեռնահարստացման կոմբինատ» ՓԲԸ-ն: Կոմբինատի ենթակառուցվածքներն ազդեցություն ունեն Ախթալա խոշորացված համայնքի բոլոր բնակավայրերի վրա, սակայն ազդակիր կարգավիճակ ունեն միայն Ախթալա և Շամլուղ արդյունաբերական քաղաքները:
Ախթալա քաղաքում՝ Ախթալա վանական համալիրի հարևանությամբ է գտնվում «Նազիկ» պոչամբարը, որը թերի է ռեկուլտիվացված, «Պահեստի ձոր» պոչամբարը՝ Ախթալա-Շամլուղ ճանապարհին է: Շամլուղում է գտնվում Շամլուղի պղնձի հանքավայրը, Մեծ Այրում գյուղի կենտրոնում՝ գործող «Նահատակ» պոչամբարը, որի բացասական ազդեցությունը կրում է նաև հարևանությամբ գտնվող Ճոճկան գյուղը:
Ախթալայի զարգացման հեռանկարը
Ախթալա խոշորացված համայնքի Մեծ Այրում և Ճոճկան գյուղերի բնակիչները համայնքի զարգացումը տեսնում են «Նահատակ» պոչամբարի բացասական ազդեցության վերացման մեջ:
Ճոճկան գյուղի բնակիչ Սամվել Սիրադեղյան. ««Նահատակ» պոչամբարից արտահոսք է տեղի ունենում դեպի Նահատակ գետակ, որն իր հերթին խառնվում է Դեբեդ գետին: Աղտոտվում է Դեբեդը, որով ոռոգում ենք մեր գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքները: Աղտոտված ջրով ոռոգված հողից մթերք ուտելուց հետո մարդկանց և կենդանիների օրգանիզմում թունավորում, աղտոտում է առաջանում: Տարիներ շարունակ ցանկապատված չի եղել պոչամբարը, անասունները խմել են պոչամբարի ջրից, արածել են կողքի հողերում և նորից թունավորումներ են եղել: Երեխաները խաղում են պոչամբարի հարևանությամբ, և հաճախակի գլխացավեր, գլխապտույտներ ու սրտխառնոցներ ունեն»:
Սամվել Սիրադեղյանը նշեց, որ «Ախթալայի ԼՀԿ-»-ն պետք է միջոցներ ձեռնարկի իր պատճառով աղտոտված տարածքները մաքրելու, «Նահատակի» պոչամբարը ռեկուլտիվացնելու ուղղությամբ: «Այդ դեպքում Ճոճկանում հնարավոր է մեծ թափով զարգացնել գյուղատնտեսությունը: Մեր գյուղը հսկայական ռեսուրսներ ունի՝ 1000 հեկտարից ավելի վարելահողեր: Հնարավոր կլինի ավելի շատ արտադրանք ստանալ, և գյուղացիներն ամբողջ տարին աշխատանքով զբաղված կլինեն, ոչ թե կգնան, հանքերում, վտանգավոր տեղերում կաշխատեն: Չէ որ մի օր հանքերի պաշարները կսպառվեն, իսկ մենք աղետալի տեսարան կունենանք»,- նշեց նա:
Ճոճկանի բնակչուհի Ռուզան Վարդումյան. «Շրջակա միջավայրի աղտոտվածությունն անհանգստացնում է, որովհետև իմ համայնքի բնակիչների, իմ ընտանիքի, իմ երեխայի առողջության հետ է կապված: Գյուղացիների հիմնական եկամուտը գյուղատնտեսությունն է: Գյուղում մարդիկ, մեկը մյուսին տեսնելով, այգիներ են հիմնում, թութուն են արտադրում: Բայց այդ ամենը հողի հետ է կապված՝ բերքը կլինի, թե ոչ: Շրջակա միջավայրի աղտոտվածությունը որոշ չափով նվազեցնելուց հետո մարդիկ վստահ կլինեն, որ իրենց աշխատանքն արդյունք կտա: Ոչ թե ցանեն, և աղտոտվածությանը զուգահեռ ծառերը չորանան, մարդիկ էլ եկամուտից զրկվեն»: Ռուզան Վարդումյանը նաև նշեց, որ պոչամբարի առկայությունը խոչընդոտում է ոչ միայն գյուղատնտեսության, այլև՝ այլընտրանքային ծրագրերի իրականացմանը գյուղում:
Բնակավայրում այլընտրանքային զարգացման ծրագրերի վերաբերյալ բնակիչների հետ համամիտ է Մեծ Այրումի վարչական ներկայացուցիչ Գայանե Ալլահվերդյանը: «Պոչամբարի ռեկուլտիվացման դեպքում հնարավոր է մտածել տուրիզմի զարգացման հեռանկարի մասին, որն իր հերթին նոր աշխատատեղեր ստեղծելու հնարավորություն կընձեռի»:
Անդրադառնալով կոմբինատի՝ համայնքի հիմնական աշխատատեղ լինելու հարցին՝ Ախթալայի բնակիչ Տաթևիկ Իսրայելյանը նշեց, որ հանքի շահագործումը չեղարկելու մասին միանշանակ խոսելը սխալ կլինի: «Աշխատավայրերի խնդիր կառաջանա: Բայց չի էլ կարելի ասել, որ հանքի շահագործումն ամբողջությամբ կենսական է: Կա աշխատանք, չկա առողջություն, հակառակ դեպքում՝ կլինի առողջություն, չի լինի աշխատանք»,- նշեց նա:
Տաթևիկ Իսրայելյանը նկատեց, որ համայնքի զարգացման հեռանկարներից կարող է լինել տարաբնույթ ուսումնական խմբակների ստեղծումը: «Կարելի է նոր հմտություններ սովորել, զարգացնել ու կիրառել դրանք հետագայում, օրինակ, կար, կավագործություն: Այդ դեպքում աշխատատեղերի հարցը կարող է մի փոքր մեղմանալ»,- ասաց նա:
Շամլուղը՝ հանքարդյունաբերությունից դեպի տուրիզմ
Շամլուղ բնակավայրում նույնպես աշխատատեղերի խնդիր կա, ինչը պատճառ է դառնում երիտասարդության՝ ծննդավայրի հետ ապագայի պլաններ չկապելու համար: «Կյանքն առաջ է գնում, մեզ մոտ նոր է սկիզբ առնում»,- հայրենի քաղաքի մասին իր կարծիքն է նշում տեղի բնակիչը: Վերջինս նշեց, որ համայնքի զարգացման ճանապարհներից մեկը երիտասարդությանը ներգրավող ծրագրերին միտված ներդրումներն են. «Հույս ներշնչեն, որ մնան երիտասարդները: Մարդիկ սիրում են Շամլուղը, ստիպված են դուրս գալիս»,- բացատրեց բնակիչը: Շամլուղի մեկ այլ բնակչուհի նշեց, որ երիտասարդության՝ համայնքում մնալու և աշխատելու համար անհրաժեշտ է փոքր բիզնեսի ոլորտը զարգացնել: «Շամլուղում չենք կարող հողագործությամբ զբաղվել. լեռնային է և բարձրադիր: Ոռոգման ջուր չունենք և չենք կարող անասնապահություն զարգացնել: Մյուս կողմից էլ՝ հիմնական ճանապարհից է հեռու: Մենք մտածում էինք վրանային տուրիզմի մասին, բայց հանքի առկայությունը չի կարող համատեղվել էկոտուրիզմի հետ: Ներկայում փորձում ենք սպասարկման ոլորտի ծրագիր իրականացնել»,- նշեց նա:
Ըստ մեկ այլ բնակչի՝ համայնքի զարգացման խոչընդոտներն այնքան շատ են, որ դժվար է հասկանալ, թե դրանցից որն է հրատապ լուծում պահանջում: Վերջինս համայնքի զարգացումը նույնպես տեսնում է տուրիզմի զարգացման մեջ՝ հաշվի առնելով Շամլուղի լեռնային ու անտառային բնությունը: «Այնպիսի հիանալի բնություն ու տեսարժան վայրեր ունենք, որ կարող է տուրիզմը զարգանալ: Սակայն այնքան բացեր կան: Մինչև տուրիզմը զարգացնելը պետք է դրանք վերանայվեն, խնդիրները լուծվեն, նոր միայն տուրիստներ հրավիրվեն...»,- ասաց բնակիչը:
Շամլուղում լուրջ խնդիր է նաև կանանց զբաղվածությունը: «Աշխատատեղ չկա, որտեղ էլ կա՝ աշխատավարձը ցածր է»,- նշեցին բնակիչները: Եթե Շամլուղի հանքավայրում տղամարդկանց համար հնարավոր է աշխատանք գտնել, ապա խորհրդային տարիներին կարի մեծ ֆաբրիկա ունեցող համայնքն այսօր կանանց համար այլընտրանքային առաջարկ չունի: Աշխատատեղերը սահմանափակվում են դպրոցում ու մանկապարտեզում զբաղվածությամբ:
Հոդվածը պատրաստվել է «Սոցիալ-Էկոլոգիական պատասխանատվություն» ծրագրի շրջանակներում:
«Սոցիալ-Էկոլոգիական պատասխանատվություն» ծրագիրն իրականացվում է «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն», «Մարտունու կանանց համայնքային խորհուրդ», «Նոր Հորիզոններ», «ԷկոԼուր» և «Հայաստանի Անտառներ» հասարակական կազմակերպությունների գործընկերությամբ` «Տվյալներ հաշվետու և թափանցիկ գործունեության համար» (ԴԱՏԱ) ծրագրի շրջանակներում:
Ծրագիրն իրականացվում է Ամերիկայի ժողովրդի աջակցությամբ` ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության միջոցով: Այստեղ արտահայտված տեսակետները միմիայն «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն» ՀԿ-ինն ու ծրագրի գործընկերներինն են և պարտադիր չէ, որ արտահայտեն ԱՄՆ ՄԶԳ, ԵՀՀ և ԴԱՏԱ կոնսորցիումի տեսակետները:
Հունվար 19, 2022 at 14:06