2023թ. փետրվարի 6-ին ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունում տեղի է ունեցել քննարկում «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման ու փորձաքննության մասին» (ՇՄԱԳ) ՀՀ օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագծի վերաբերյալ: Քննարկումը կազմակերպվել էր ի արձագանք «ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ-ի նախագահ Ինգա Զարաֆյանի, «Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ Օլեգ Դուլգարյանի և «Հայաստանի անտառներ» ՀԿ-ի տնօրեն Նազելի Վարդանյանի՝ նախագծի վերաբերյալ լրացուցիչ հանրային քննարկում կազմակերպելու նախարարին ուղղված առաջարկի:
«ԷկոԼուր» տեղեկատվական ՀԿ-ի նախագահ Ինգա Զարաֆյանը ներկայացրել է ԷկոԼուրի դիտարկումները և առաջարկություններն օրինագծի վերաբերյալ: Դրանք նաև նամակով ուղարկվել են նախարարին:
Ստորև ներկայացնում ենք ԷկոԼուրի դիտարկումները և առաջարկությունները ««Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ:
««Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը կրում է հետևյալ էական հակասությունները, բացերը՝ օրենքի էության և բնապահպանական բարեփոխումների տեսանկյունից:
- Հոդված 11-ի 5-րդ կետում նշված է, որ ՇՄԱԳ և փորձաքննության ընթացքում տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավասությունն է. «շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման գործընթացներում նախաձեռնողին համապատասխան խորհրդատվության, ինչպես նաև ազդեցության գնահատումն իրականացնելու համար իր տնօրինության տակ գտնվող անհրաժեշտ այլ տեղեկատվության տրամադրում»:
Նշենք, որ նույն հոդվածի 4-րդ կետով արդեն իսկ նախատեսվում է ՏԻՄ-ի կողմից տեղեկատվության տրամադրում, և սույն կետում չի հստակեցվում, թե անհրաժեշտ ինչ տեղեկատվություն պետք է լրացուցիչ տրամադրի: Բացի այդ, համայնքապետի կողմից պարտադիր խորհրդատվության տրամադրման դեպքում համայնքի ղեկավարն ի պաշտոնե կդառնա նախատեսվող գործունեության աջակցող կողմ, ինչը կարող է հակասել համայնքի յուրաքանչյուր անդամի ազատ կարծիքի արտահայտմանը և համայնքի օրինական շահերին:
- 16-րդ հոդվածի 3-րդ կետում նշված է. «Սույն հոդվածի 2-րդ մասով սահմանված հանրային լսման օրվանից 30 աշխատանքային օրվա ընթացքում համայնքի ավագանին «Տեղական ինքնակառավարման մասին» օրենքով սահմանված կարգով որոշում է ընդունում նախատեսվող գործունեության իրականացմանը նախնական համաձայնություն կամ անհամաձայնություն տրամադրելու վերաբերյալ, որը պետք է պարունակի հիմնավորումներ դրա պատճառների մասին»:
Համայնքի համաձայնությունը ստանալու համար առաջին հանրային լսումների ընթացքում համայնքին տրամադրվում է մակերեսային տեղեկատվություն նախատեսվող գործունեության մասին: Ռիսկերի վերաբերյալ նշվում է, որ դրանք կգնահատվեն ՇՄԱԳ փորձաքննության փուլում: Նման պարագայում ավագանու որոշումով համաձայնության տրամադրումը համարում ենք ոչ ճիշտ: Առավել ևս անհամաձայնության դեպքում հիմնավորված պատճառներ ներկայացնելու համար համայնքին պետք է անկեղծորեն և հանրամատչելի ներկայացվեն ծրագրի բոլոր ռիսկերը և մեղմման միջոցառումները, որպեսզի համայնքն իր անհամաձայնությունը հիմնավորի ավագանու որոշմամբ:
Համայնքի ավագանու այդ որոշումը կազդի համայնքի բնակիչների ազատ արտահայտվելու իրավունքի վրա հետագա ՇՄԱԳ գործընթացի հանրային քննարկումների ժամանակ, երբ արդեն կներկայացվեն ռիսկերը, միջոցառումները և այլն:
- 16-րդ հոդվածի 7-րդ կետում նշվում է. «Սահմանված ժամկետում համայնքի ավագանու կողմից որոշում չկայացվելու դեպքում նախաձեռնողը փաստաթղթերի փաթեթը կարող է փորձաքննության ներկայացնել առանց համայնքի ավագանու նախնական համաձայնության»:
Անընդունելի է առանց համայնքի համաձայնությունը հաստատող որևէ փաստաթղթի սկսել փորձաքննական գործընթաց: Սա նշանակում է հաշվի չառնել համայնքի կարծիքը նախատեսվող գործունեության վերաբերյալ և ոտնահարել համայնքի իրավունքները:
Օրինագծում հստակեցված չէ, որ եթե փորձաքննության գործընթացի որևէ փուլում համայնքը դեմ արտահայտվի նախագծին և հիմնավորի իր առարկությունը, ինչ ճակատագիր է ունենալու փորձաքննական գործընթացը:
- 17-րդ հոդվածի 1-ին կետում նշված է. «Փորձաքննությունը սկսվում է փորձաքննության ներկայացվող փաստաթղթերի լրակազմ փաթեթը էլեկտրոնային տարբերակով նախաձեռնողի կողմից լիազոր մարմին ուղեկցող գրությամբ ներկայացնելու պահից»:
Հակասություն կա 17-րդ հոդվածի 1-ին կետի, 16-րդ հոդվածի 3-րդ և 7-րդ կետերի միջև. մի կետում նշվում է, որ պետք է լինի ավագանու որոշում, մյուսում նշվում է, որ կարող է առանց որոշման ներկայացվել փորձաքննության փաթեթը, իսկ երրորդ կետով պահանջվում է լրակազմ փաթեթի առկայություն:
- Հոդված 19-ի 3-րդ կետում նշված է. «Գործընթացի մասնակիցների կարծիքները չընդունելու դեպքում լիազոր մարմինը տալիս է հիմնավոր պատճառաբանումներ: Պետական փորձաքննական եզրակացությունը հաստատում է լիազոր մարմնի ղեկավարը կամ վերջինիս լիազորած անձը»: Այս կետումառաջարկում ենք նշել.
Ա. եզրակացությունը կայացնելիս ազդակիր համայնքի կարծիքը պետք է պարտադիր հաշվի առնել:
Բ. Սահմանել չափորոշիչներ, թե ինչի հիման վրա են կարծիքները մերժվելու:
6. Հոդված 4-ում որպես պետական փորձաքննական եզրակացություն հասկացություն նշված է. «փորձաքննության արդյունքում լիազոր մարմնի կողմից ընդունվող պաշտոնական փաստաթուղթ»:
Հստակեցված չէ, թե ինչ փաստաթուղթ է եզրակացությունը: Առաջարկում ենք վերաձևակերպել հոդված 4-ի կետ 12)-ի «պետական փորձաքննական եզրակացություն» հասկացությունը՝ այն ճանաչելով որպես վարչական ակտ:
7. Օրինագծի 20-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետի համաձայն՝ փորձաքննական եզրակացությունը կարող է ուժը կորցրած ճանաչվել, եթե. «պետական փորձաքննական եզրակացություն տալուց հետո առաջացել է շրջակա միջավայրի նոր գործոն, որն առկա չի եղել պետական փորձաքննական եզրակացության տրամադրման պահին և որի առկայության պայմաններում գործունեության շարունակումը հակասելու է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերին, Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին կամ ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերին և որի առկայությունը պետական փորձաքննական եզրակացության տրամադրման պահին հիմք կհանդիսանար փորձաքննական բացասական եզրակացության տրամադրման համար»:
Առաջարկում ենք օրինագծի 4-րդ հոդվածում սահմանել, թե ինչ է «շրջակա միջավայրի նոր գործոն»-ը: Անհրաժեշտ է, որպեսզի այդ հասկացությունն ընկալվի միատեսակ և միանշանակ, ապահովի Օրենքի էությունից բխող դրա կիրառելիությունը: Անհրաժեշտ են հստակ չափորոշիչներ, քանի որ այն փորձաքննական եզրակացությունն ուժը կորցրած ճանաչելու հիմքերից մեկն է, իսկ նախաձեռնողը, ըստ օրենքի, կարող է պետական փորձաքննական եզրակացությունն ուժը կորցրած ճանաչելու վերաբերյալ որոշումը բողոքարկել։
- Հստակեցման անհրաժեշտություն ունի հոդված 4-ի կետ 13)-ի «լիազոր մարմին` «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» օրենքով շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության պետական փորձաքննության ապահովման ոլորտում Կառավարության քաղաքականությունը մշակող և իրականացնող պետական կառավարման համակարգի մարմին» հատվածը, մասնավորապես, «պետական կառավարման համակարգի մարմինը»: Հասկանալի չէ, թե դա նախարարությունն է, թե ՊՈԱԿ-ը։ Չնայած դրան օրենքի հոդված 19-ի 4-րդ մասում ամրագրված է, որ «Պետական փորձաքննական եզրակացությունը հաստատում է լիազոր մարմնի ղեկավարը կամ վերջինիս լիազորած անձը»։
- Օրինագծի հոդված 7-ում՝«Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության գործընթացում դիտարկվող գործողությունները, շրջակա միջավայրի օբյեկտները և բնութագրերը»,
Առաջարկում ենք, որպեսզի սահմանվի դրույթ, որով ՇՄԱԳ փաստաթղթում նկարագրված շրջակա միջավայրի օբյեկտները և բնութագրերը վերաբերեն միայն գործունեության տարածքին, այլ ոչ ամբողջ տարածաշրջանին, ինչն արվում է ներկայիս ՇՄԱԳ փաստաթղթերում և հնարավոր չէ հասկանալ, թե կոնկետ գործողության տարածքում ինչ տեսակներ կան, կամ շրջակա միջավայրի ինչ օբյեկտներ կան:
- 20-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված է. «Հիմնադրույթային կամ նախագծային փաստաթղթերով նախատեսվող գործունեության իրականացումը փորձաքննական դրական եզրակացությունն ստանալուց հետո երկու տարվա ընթացքում չսկսելու դեպքում՝ փորձաքննական դրական եզրակացությունն ուժը կորցնում»: Օրենքի նախագծի անցումային դրույթներով (Հոդված 37) սահմանված է. «20-րդ հոդվածի 2-րդ մասը տարածվում է նախատեսվող գործունեությունների համար 2022 թվականին տրված փորձաքննական դրական եզրակացությունների վրա»։
Առաջարկում ենք հստակեցնել, թե այն տարածվում է նախատեսվող գործունեությունների համար 2022 թվականին տրված փորձաքննական դրական եզրակացությունների վրա, թե՞ այն տարածվում է 2022 թվականի հունվարի 1-ից հետո տրված փորձաքննական դրական եզրակացությունների վրա։
- 20-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետում նշված է, որպետական փորձաքննական դրական եզրակացությունն ուժը կորցրած է ճանաչվում, եթե՝ «3) պետական փորձաքննական եզրակացություն տալուց հետո առաջացել է շրջակա միջավայրի նոր գործոն, որն առկա չի եղել պետական փորձաքննական եզրակացության տրամադրման պահին և որի առկայության պայմաններում գործունեության շարունակումը հակասելու է Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերին, Հայաստանի Հանրապետության օրենքներին կամ ենթաօրենսդրական նորմատիվ իրավական ակտերին և որի առկայությունը պետական փորձաքննական եզրակացության տրամադրման պահին հիմք կհանդիսանար փորձաքննական բացասական եզրակացության տրամադրման համար»:
20-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետում նշված է. «4) փորձաքննության ներկայացված փաստաթղթերի փաթեթով ներկայացվել են կեղծ փաստաթղթեր (տեղեկություններ և տվյալներ) և փորձաքննական դրական եզրակացությունը չի համապատասխանում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանը և եթե արձանագրված անհամապատասխանությունները մինչև եզրակացության տրամադրումը հայտնի լինելու դեպքում հիմք կհանդիսանային փորձաքննական բացասական եզրակացության տրամադրման համար»:
20-րդ հոդվածի 2-րդ մասում նշված է. «2. Հիմնադրույթային կամ նախագծային փաստաթղթերով նախատեսվող գործունեության իրականացումը փորձաքննական դրական եզրակացությունն ստանալուց հետո երկու տարվա ընթացքում չսկսելու դեպքում՝ փորձաքննական դրական եզրակացությունն ուժը կորցնում է»։
Այս կարգավորումը միանշանակ չի կարելի մեկնաբանել՝ հաշվի առնելով, որ, օրինակ, հանքի շահագործման թույլտվություն տրամադրելու համար իրականացվում է մեկ միասնական ՇՄԱԳ փորձաքննություն, որը վերաբերում է ինչպես արդյունահանման, այնպես էլ դրան նախորդող՝ շինարարության փուլերին։ Ստացվում է, որ եթե սկսել են շինարարական աշխատանքները, սակայն երկու տարվա ընթացքում չեն սկսել արդյունահանումը, դա չի կարող հիմք հանդիսանալ փորձաքննական եզրակացությունն ուժը կորցրած ճանաչելու համար, քանի որ «գործունեություն» եզրույթի տակ կարող է մեկնաբանվել նաև շինարարական աշխատանքների իրականացման փուլը։
Բացի այդ, հստակեցված չէ, թե ինչպես է լիազոր մարմինը իմանալու շրջակա միջավայրի համար նոր գործոնի մասին, կամ փորձաքննական դրական եզրակացություն տալուց հետո փորձաքննության ներկայացված փաստաթղթերի փաթեթով ներկայացված կեղծ փաստաթղթերի մասին, որոնց հիման վրա կայացնի որոշում: Առաջարկում ենք այս կետերը հստակեցնել: Ինչպես նաև դիտարկել այն փորձաքննական եզրակացությունները ուժ կորցրած ճանաչելու հնարավորությունը, որոնք տրվել են տարիներ առաջ, սակայն որևէ աշխատանք նախաձեռնողը չի իրականացրել:
12. ՀՀ կառավարության իրավասության սահմանվող՝ օրենքի 16-րդ հոդվածով և 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետում նշված է. «սույն օրենքի 16-րդ հոդվածով և 7-րդ գլխով նախատեսված՝ hանրության իրազեկման և հանրային լսումների ծանուցման բովանդակության, հանրային լսումների ընթացակարգի, ՇՄԱԳ և փորձաքննության գործընթացում շահագրգիռ հանրության կարծիքների, դիտողությունների և առաջարկությունների ներկայացման, տեղական ինքակառավարման մարմինների կողմից նախնական համաձայնության կամ անհամաձայնության տրամադրման ընթացակարգի և ժամկետների սահմանումը»:
Առաջարկում ենք «հանրային լսումների ընթացակարգի» բաղադրիչում սահմանել հանրային լսումներին համայնքի, մեկից ավել բնակավայրեր ունեցող համայնքների բնակիչներից մասնակիցների թիվը, կամ ներկայացուցչական կազմը, քանի որ դրա չհստակեցումը կհանգեցնի հանրային լսումների կազմակերպման կամայականության և չի ապահովի նախատեսվող գործունեության վերաբերյալ համայնքի իրական դիրքորոշումը։
13. Առաջարկում ենք օրինագծում ձևակերպել «Լսումները համարվում են չկայացած» եզրույթը և դրա հետևանքի հետագա քայլերի մասին դրույթներ՝ ով է կայացնում այս որոշումը, լսումները քանի անգամ կարող են համարվել չկայացած, որի դեպքում լիազոր մարմինը կարող է տալ բացասական փորձաքննական եզրակացություն»։
Լուսանկարը՝ Շրջակա միջավայրի նախարարության
Փետրվար 08, 2023 at 16:36