«Մասրիկ-1» արևային ֆոտովոլտային կայանի կառուցման ծրագրի վերաբերյալ ԷկոԼուրը նամակով դիմել է ծրագիրը ֆինանսավորող միջազգային ֆինանսական կազմակերպություններին՝ Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկին (ՎԶԵԲ) և Համաշխարհային բանակի Միջազգային ֆինանսական կորպորացիային (ՄՖԿ):
ԷկոԼուրը հարցրել է, թե ինչպես են ֆինանսական կազմակերպությունները գնահատում հայ-ադրբեջանական ռազմական կոնֆլիկտի պայմաններում ստեղծված իրավիճակի սպառնացող ռիսկերի ազդեցությունը «Մասրիկ-1» արևային կայանի կառուցման ծրագրի վրա: Հնարավո՞ր է, որ ՎԶԵԲ-ը և ՄՖԿ-ն օգտագործեն իրենց հնարավորությունները և ազդեցությունը կոնֆլիկտի հարթման համար, որպեսզի պաշտպանեն իրենց ներդրումները:
ԷկոԼուրը ներկայացրել է «Մասրիկ-1» արևային կայանի ծրագրի վերաբերյալ հարցմանն ուղղված ՀՀ շրջակա միջավայրի փոխնախարար Տիգրան Գաբրիելյանի 05.10.2022թ. N 3/07.4/13313 պատասխան նամակը, որի համաձայն փորձաքննական եզրակացությունը կորցնում է ուժը, եթե նախատեսվող գործունեության իրականացումը չի սկսվում փորձաքննական եզրակացության տրվելուց հետո՝ մեկ տարվա ընթացքում:
ԷկոԼուրի նամակում նաև նշված է. «Առաջարկում ենք ՎԶԵԲ-ին և ՄՖԿ-ին մասնակցել «Մասրիկ-1» կայանի նոր ՇՄԱԳ-ի պատրաստմանը, քանի որ նախորդ ՇՄԱԳ-ը չի համապատասխանել ՎԶԵԲ-ի և ՄՖԿ-ի բնապահպանական և սոցիալական ստանդարտներին և պարունակել է ռիսկեր.
- ՇՄԱԳ-ում լուծում չի առաջարկվել կայանի շահագործման ընթացքում առաջացող էլեկտրոնային վտանգավոր թափոնների պահման, տեղափոխման, կամ վերամշակման համար:
- Կայանի կառուցման տարածքում հողի բերրի շերտի հզորությունը ՇՄԱԳ-ում գնահատվել է 70սմ-1 մ: Ընկերությունը հողի բերրի շերտն ամբողջությամբ չի հանելու կայանի տարածքից, քանի որ օգտահանվելու է մեծ ծավալի բերրի հող, ինչի պահեստավորման և պահպանման համար լրացուցիչ մեծ մակերեսներ են պետք և ֆինանսներ: Օգտահանված բերրի հողի պահեստավորման և պահեստավորված բերրի հողի պահպանության ծախսերից խուսափելու նպատակով որոշվել է արևային վահանակների տեղադրման ժամանակ հանել միայն կոնստրուկցիոն հիմքերի տակ մնացող հողը: Անընդունելի է նման բերրի հողի վրա արևային կայանի կառուցումը և բերրի հողի կորուստը, որը խիստ անհրաժեշտ է հողագործության համար: Գնահատված չէ այդ բերրի հողի կորստի տնտեսական վնասը, և որքանով է այդ տարածքում արևային կայանի կառուցման տնտեսական օգուտը գերազանցելու պատճառված վնասը:
- ՇՄԱԳ հաշվետվության մեջ «Մասրիկ-1» արևային կայանի շահագործման դեպքում էլեկտրական և մագնիսական դաշտի ազդեցությունը հանրության և աշխատակիցների վրա գնահատվել է երկարաժամկետ, անուղղակի: Նշված չէ, թե այդ դաշտն ինչ ազդեցություն կարող է ունենալ մարդու առողջության վրա:
- Բեռնի կոնվենցիայի կայքում «Էմերալդ» ցանցի թեկնածու տարածք է ամբողջ «Սևան» ազգային պարկի տարածքը 489,839.8 հեկտարով, որի մեջ մտնում է նաև «Մասրիկ-1» կայանի կառուցման տարածքը: Դեռևս ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարությունը Բեռնի կոնվենցիայի բյուրո չի ներկայացրել Հայաստանի «Էմերալդ» ցանցի թեկնածու տարածքի նորացված, կրճատված ցանկը, ինչը նշանակում է, որ «Մասրիկ-1» կայանը կառուցվելու է «Էմերալդ» ցանցի թեկնածու տարածքում»:
Նամակում ԷկոԼուրը հավաստիացրել է. «Մենք ողջունում ենք Հայաստանում արևային էներգետիկայի զարգացումը, այդ թվում «Մասրիկ-1» արևային կայանի կառուցումը: Կարծում ենք, որ այն պետք է կառուցվի ոչ գյուղատնեսական նշանակության հողերի վրա և ծրագրիը պետք է հաշվի առնի բոլոր ռիսկերը և միջոցառումներ նախատեսի դրանց վերացման համար՝ այդպիսով բարձր պահելով նաև Ծրագրի ներդրող հանդիսացող միջազգային ֆինանսական ինստիտուտների բնապահպանական և սոցիալական ստանդարտները և հեղինակությունը»:
Ի պատասխան ՎԶԵԲ-ը տրամադրել է «Էֆ Ար Վի Մասրիկ» ընկերության կոնտակտային անձի տվյալները՝ հարցադրումներն ընկերությանն ուղղելու համար: Իսկ Միջազգային ֆինանսական կորպորացիան պատասխանել է: Միջազգային ֆինանսական կորպորացիայի՝ ի դեմս ՄՖԿ հայաստանյան գրասենյակի ներդրումային ծրագրերի համակարգող Արման Բարխուդարյանի, 2022թ. դեկտեմբերի 23-ի թիվ 010-22 նամակում նշված է.
«Շնորհակալություն Ձեր 2022թ. հոկտեմբերի 18-ի նամակի համար, որը բարձրացնում է մի շարք հարցեր «Մասրիկ» արևային ծրագրի (#41106) վերաբերյալ, որը կապված է Հայաստանում «Էֆ Ար Վի Մասրիկում» (ընկերություն) ՄՖԿ-ի ներդրման հետ: Որպես ՄՖԿ, մենք բարձր ենք գնահատում Ձեզ նման քաղաքացիական հասարակության շահագրգիռ կողմերից լսելը և գնահատում ենք «Մասրիկ» ծրագրի հետ կապված Ձեր տրամադրած կարծիքը:
ՄՖԿ-ն պարտավորվում է ապահովել, որ իր ներդրումները կայուն կերպով աջակցեն մասնավոր հատվածի գործունեությունը՝ կայուն զարգացման մեր քաղաքականության համաձայն: Մենք լուրջ ենք վերաբերվում նախագծային համայնքների և շրջակա միջավայրի բարեկեցությանը և ակնկալում ենք, որ մեր ներդրումային ընկերությունները կհետևեն արդյունաբերության լավագույն փորձին և կհամապատասխանեն ՄՖԿ-ի ազգային կանոնակարգերին և ՄՖԿ-ի աշխատանքային ստանդարտներին:
Ինչ վերաբերվում է Ձեր բարձրացրած հիմնական հարցերին՝
ՇՄԱԳ-ի վավերականությունը
Ծրագրի հետ կապված միջոցառումները սկսվել են ժամանակին, և զգալի առաջընթաց է գրանցվել։ Այսպիսով, որքանով մենք հասկանում ենք, ՇՄԱԳ-ը մնում է ուժի մեջ:
Վտանգավոր էլեկտրոնային թափոնների կառավարում
Լինելով Հայաստանում ստեղծվելիք առաջին արևային պարկը ՝ նախագծի ռազմավարությունն է նվազեցնել էլեկտրոնային թափոնների ծավալն իր գործունեության ողջ ընթացքում ՝ երկարացնելով ցանկացած արտադրանքի կամ դրա բաղկացուցիչ մասերի ծառայության ժամկետը՝ վերանորոգման, վերաօգտագործման և վերակառուցման միջոցով։ Անպիտան արևային մարտկոցներն ու բաղադրիչները կպահպանվեն վտանգավոր թափոնների պահեստավորման վայրում, նախքան երկրի մակարդակով կայուն մշակման/հեռացման տարբերակների մշակումը կամ դրսից ձեռք բերելը:
Ծրագրի տարածքը և բերրի հողի կորուստը
Որպես նախագծի պատշաճ ուսումնասիրության մաս՝ ծրագրի տարածքում գտնվող հողը մանրակրկիտ գնահատվել է՝ դրա արտադրողական արժեքը որոշելու և ցանկացած կորուստ պատշաճ կերպով փոխհատուցելու համար: ՄՖԿ-ն հիմնվել է Համաշխարհային բանկի սոցիալական փորձաքննության զեկույցի սեփական գնահատման և եզրակացությունների վրա, որը հրապարակվում է Բնապահպանական և սոցիալական վերանայման տեսության (ESRS) հետ միասին ՄՖԿ-ի կայքում: Այն գնահատեց հողօգտագործումը և եզրակացրեց, որ դրանք անարդյունավետ արոտավայրեր են՝ անասունների գերարածեցման, հողի աղակալման և խտացման պատճառով: Հողի ձեռքբերումը կամավոր հողային գործարք էր, որի ընթացքում համայնքը հող էր տրամադրում տեղական օրենսդրությանը համապատասխան: Համայնքին վճարվել է ամբողջությամբ՝ հողի գնահատման (հավաստագրված գնահատողի) կամ կադաստրային արժեքի հիման վրա։
Էլեկտրական և մագնիսական դաշտեր
Էլեկտրական և մագնիսական դաշտերը հիմնականում կստեղծվեն օդային հաղորդման գծի տակ: Օդային հաղորդման գծի երթուղին ընտրվել է՝ հաշվի առնելով բնակելի տարածքներին մոտ լինելը: Օբյեկտներից ոչ մեկը չի գտնվում բուֆերային միջանցքում, ինչպես սահմանված է տեղական կանոնակարգերով:
Էմերալդ ցանցի թեկնածու տարածքներ
«Մասրիկ» արևային ծրագիրը նամակ է ստացել Շրջակա միջավայրի նախարարությունից 2019 թվականին ՝ հաստատելով, որ նախագծի տարածքն առաջարկվող Էմերալդ գոտու մաս չի կազմում: Շրջակա միջավայրի նախարարությունը նախագծի հովանավորին և վարկատուներին տեղեկացրել է, որ Հայաստանում ցանցի ստեղծման հետազոտական խումբը մշակել և Շրջակա միջավայրի նախարարություն է ներկայացրել ցանցի օպտիմալացման առաջարկ, որի համաձայն ընդգրկված են եղել «Սևան» ազգային պարկի միայն որոշ հատվածներ և Գեղամա լեռնաշղթայի միջին հատվածի լանջերի ոչ մեծ մակերեսներ որպես առաջարկվող էմերալդ ցանցի պոտենցիալ տարածքներ: Արևային էլեկտրակայանին հատկացված հողատարածքը ներառված չէ Ցանցի տարածքներում:
Այս որոշումը հաստատվել է այն տարածքի դաշտային հետազոտությունների արդյունքներով, որոնք ՄՖԿ-ն խնդրել է «Մասրիկ 1» կայանի համար: Հետազոտության արդյունքների հիման վրա նախագծի տարածքը խիստ փոփոխված միջավայր է, որն ավանդաբար օգտագործվել է արածեցման համար: Առկա չեն բույսերի կամ կենդանիների տեսակներ, որոնք կարող են անհետանալ կամ վտանգված լինել, և բույսերի տեսակները տարածված են և բնորոշ են արոտավայրերին:
Չնայած ծրագրի տարածքում կենսաբազմազանության արժեքները գնահատվել են որպես խիստ փոփոխված, ՄՖԿ-ն պահպանողականորեն կիրառել է բնական միջավայրի պահանջները, քանի որ նախագիծը գտնվում է կարևոր թռչնաբանական տարածքում և Ռամսարի տարածքում: Այսպիսով, հովանավորը և ՄՖԿ-ն պայմանավորվել են, որ նախագիծը խորհրդակցություններ կանցկացնի Ռամսարի տարածքի շահագրգիռ կողմերի հետ և կիրականացնի լրացուցիչ ծրագրեր՝ որպես իրենց կանոնավոր վերահսկողական գործունեության մաս:
Հուսով ենք, որ տրամադրված տեղեկատվությունը կօգնի պատասխանել ՄՖԿ-ի ներդրումների վերաբերյալ ԷկոԼուրի հարցերին և մտահոգություններին: Մենք գնահատում ենք «ԷկոԼուր»-ի աջակցությունը Հայաստանում արևային էներգետիկայի զարգացման գործում, ներառյալ Մասրիկ նախագիծը: Որպես ՄՖԿ, մենք կշարունակենք օգտագործել մեր դերը որպես վարկատու՝ աջակցելու այս կարևոր ծրագրի իրականացմանը և սերտորեն համագործակցելու մեր հաճախորդի հետ շինարարության և շահագործման ընթացքում ՝ բարելավելու նրա բնապահպանական և սոցիալական կատարողականը:
Մենք ևս մեկ անգամ շնորհակալություն ենք հայտնում այս նախագծին Ձեր արժեքավոր մասնակցության համար: Ցանկանում ենք նաև նշել, որ FRV Masrik-ը նաև մեխանիզմներ է ստեղծել ծրագրի շահագրգիռ կողմերի հետ շփվելու համար, և դա կարող է օգտակար խողովակ լինել ԷկոԼուրի համար՝ FRV Masrik-ի հետ շփվելու համար, քանի որ նախագիծն առաջ է ընթանում»:
Դեկտեմբեր 28, 2022 at 15:35