Երևանը տարիներ շարունակ չի կարողանում ավելացնել կանաչ տարածքները, որպեսզի հասնի Երևանի գլխավոր հատակագծով սահմանված նպատակին՝ մեկ բնակչին բաժին ընկնող կանաչապատ տարածքը հասցնի 17 քմ-ի: Դեռևս չի ստացվում մոտենալ անգամ Առողջապահության Համաշխարհային Կազմակերպության կողմից սահմանված նվազագույն՝ կանաչ տարածքի սահմանաչափին՝ յուրաքանչյուր բնակչի համար 9 քմ-ի:
Ուսումնասիրելով Երևանի քաղաքապետարանի պաշտոնական կայքում նշված տվյալները և «Երևան քաղաքի «Կանաչ քաղաք» գործողությունների ծրագիրը»՝ պարզ է դառնում, որ կանաչ տարածքները 2015թ-ից հետո չեն ավելացել: Երկու աղբյուրում էլ նշված է, որ Երևանի կանաչ տարածքները պաշտոնապես մոտ 6760 հա են ինչը քաղաքի ընդհանուր մակերեսի 30%-ն է: Սրա մեջ մտնում են հանրային, մասնավոր տարածքները և կանաչ բուսականության բոլոր տեսակի ծածկերը՝ ներառյալ ծաղկաթմբերը և սիզամարգերը: Այս մակերեսից 860 հեկտարը հանրային կանաչ մակերեսն է: Ներկայում ընդհանուր օգտագործման հանրային կանաչ մակերեսը, ըստ Երևանի քաղաքապետարանի պաշտոնական կայքի՝ շուրջ 869 հա է: Տվյալների համեմատությունից ստացվում է, որ հանրային կանաչ տարածքները վերջին 5 տարում ավելացել են ընդամենը 9 հա-ով:
2017թ-ին ընդունված «Երևան քաղաքի «Կանաչ քաղաք» գործողությունների ծրագրի» համաձայն՝ մեկ մարդուն բաժին ընկնող կանաչ տարածքը 7,6 քմ է, իսկ քաղաքապետարանի պաշտոնական կայքում նշվում է շուրջ 8 քմ:
.png)
.jpg)
Կանաչ տարածքների փոփոխության դինամիկան Երևանում
1990թ. Երևանում մեկ շնչին բաժին է հասել 8,47 քմ կանաչ տարածք: «1990թ-ին Երևանի տարածքից մոտավորապես 1,930 հա (8,6%) ծածկված էր ծառերով: Ճգնաժամի տարիներին (1991-1995թթ.) մոտավորապես 470 հա (2,1%) մակերեսի ծառերը հատվեցին որպես վառելիք: 1995-2000թթ. շինարարական աշխատանքների հետևանքով ոչնչացվեց ևս 700 հա (3,1%) ծառապատ տարածք: Այսպիսով, 2000-ական թվականների սկզբին քաղաքում մնացել էր ընդամենը 760 հա (3,4%) անտառ: Այն ժամանակվանից վիճակը կայունացել է, սակայն քաղաքաշինության ընթացքում դեռևս ժամանակ առ ժամանակ տեղի են ունենում ապօրինի ծառահատումներ»,- նշված է «Երևան քաղաքի «Կանաչ քաղաք» գործողությունների ծրագրում»:
Օրերս Երևանի Օրհուս կենտրոնում տեղի ունեցավ քննարկում Երևանում բարեկարգումների և կանաչ ֆոնդի պահպանության հարցերի վերաբերյալ: Երևանի քաղաքապետարանի մասնագետները նշեցին, որ մայրաքաղաքում 1 շնչին բաժին ընկնող կանաչ տարածքը չի հասնում 8 քմ-ի:
Երևանի քաղաքապետարանի «Կանաչապատում և շրջակա միջավայրի պահպանություն» ՀՈԱԿ-ի գլխավոր դենդրոլոգ Արծվի Գրիգորյանն ասաց, որ ամբողջ մայրաքաղաքում մեկ մարդուն բաժին է հասնում 7,5 քմ կանաչ տարածք, իսկ Կենտրոն վարչական շրջանի բնակիչներին՝ ընդամենը 3 քմ: Նշենք, որ հենց Կենտրոն վարչական շրջանում է ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիտորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ն արձանագրում փոշով և ազոտի երկօքսիդով մթնոլորտային օդի աղտոտվածության բարձր ցուցանիշներ:
«Փոշին և մասնավորապես մասնիկավոր նյութերը սերտորեն կապված են քաղցկեղի, հատկապես թոքերի քաղցկեղի թվերի աճի հետ: Օդում առկա մասնիկավոր նյութերը ունակ են թափանցելու արյան և շրջանառության համակարգ և առաջացնելու ԴՆԹ-ի մուտացիաներ, որոնք ունենում են տարբեր հետևանքներ առողջության համար»,- նշված է «Երևան քաղաքի «Կանաչ քաղաք» գործողությունների ծրագրում»:
«Միջազգային նորմաներով մեկ քաղաքացուն պետք է հասնի 40-50 քմ կանաչ տարածք: Նախկինում Երևանում մեկ բնակչին հասնում էր 16-18 քմ կանաչ տարածք»,- ասաց Արծվի Գրիգորյանը և հավելեց, որ դա քաղաքաշինության սխալն է, մինչդեռ կանաչապատումն ու քաղաքաշինությունը պետք է միմյանց հետ ներդաշնակ զարգանան:
Երևանի Օրհուս կենտրոնի համակարգող Սիլվա Այվազյանը նշեց, որ մայրաքաղաքում բարեկարգումները կատարվում են ծառերի հաշվին՝ առանց հաշվի առնելու նորմերը: «Ստանդարտներ պետք է լինեն մայթեզրի բարեկարգման համար, պետք է նորմերով առաջնորդվել»,- նշեց նա: Արծվի Գրիգորյանն արձագանքեց, որ բազմաթիվ անգամ դիմել են պատկան մարմիններին բարեկարգման շինաշխատանքներ կատարելուց առաջ իրենց դիմելու պահանջով: «Ցավոք սրտի, անելուց հետո ենք մենք իմանում»,-ասաց նա: «Կանաչապատում և շրջակա միջավայրի պահպանություն» ՀՈԱԿ-ի փորձագետ Հասմիկ Խուրշուդյանն էլ ասաց. «Մշակելու ենք նախագիծ, որում կներակայացվի, թե յուրաքանչյուր ծառատեսակի շուրջ որքան պետք է լինի սալիկների տարածքը, նշագծվի ծառի սնման մակերեսը: Դիմելու ենք պատկման մարմիններին, որ ասֆալտի ու սալիկապատման հետ կապված ցանկացած աշխատանք անպայման մեր մասնագետի ներկայությամբ կատարվի: Հավանաբար, գարնանը կմտնի ուժի մեջ»:
Արծվի Գրիգորյանի համաձայն՝ Երևան քաղաքի կանաչ տնկարկները երիտասարդացման, դենդրոֆոնդի փոխարինման կարիք ունեն: «Ծառեր կան, որ շատ ծերացած են. 100 և ավելի տարեկան են: Քաղաքային պայմաններում օդի աղտոտվածության հետ կապված նրանց կյանքն ավելի կարճանում է: Աստիճանաբար նախատեսում ենք առանձին փողոցներով հատկապես մանրատերև թեղիները փոխարինել ավելի գեղազարդ ծառատեսակներով: Հացենին, թխկին, թեղին հանելու ենք: Երևանում 60% դրանք են: Ծառերը փոխարինելու համար 200 միլիոն դրամի սահմաներում գնումներ ենք հայտարարել: Շատ դեպքերում ներկայացնում ենք ծառատեսակները, բայց մատակարարները բերում են բնութագրին անհամապատասխան տնկիներ: Եթե չենք ստանում, չենք վերցնում, տնկում չենք անում», - ասաց նա:
Երևանում կարևորագույն խնդիրներից է նաև կանաչ պատնեշի (բուֆերային գոտու) կորուստը մեծածավալ ծառահատումների արդյունքում: Քաղաքը բաց է մնացել քամու և փոշու դիմաց:
Երևանի գլխավոր հատակագիծը նախատեսում էր քաղաքի շուրջը 876 հա կանաչ պատնեշի վերստեղծում համապատասխան միջազգային նորմերին, որոնք մինչև մեկ միլիոն բնակիչ ունեցող քաղաքների շուրջը պահանջում են անտառապատ օղակ 50 կմ շառավղով:
Երևանն այսօր չունի փոշու դեմ պայքարող կանաչ պատնեշ: Տարեցտարի Երևանի մթնոլորտային օդում փոշու և ծխագազերի կոնցենտրացիաների գերազանցումներն ավելանում են:
Անգամ ՀՀ գլխավոր դատախազությունն այս ամառ հանդես եկավ հաղորդագրությամբ՝ նշելով, որ, մասնավորապես, Երևան քաղաքում վերջին 5 տարիների ընթացքում դիտվել է փոշու և ազոտի երկօքսիդի աճման միտում:
Մթնոլորտային օդի աղտոտվածության մասին պարբերաբար տվյալներ է ներկայացնում ՀՀ շրջակա միջավայրի նախարարության «Հիդրոօդերևութաբանության և մոնիտորինգի կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը:
Բացի բնական պատնեշի վերստեղծումը Երևանի գլխավոր հատակագծով նախատեսվում էր նաև տնկարկներ ստեղծել, ինչն, ըստ էության, անհնար է, քանի որ հողամասերն այլևս հասանելի չեն, մյուսներն աղտոտված են կամ էրոզիայի ենթարկված: «Կանաչ տարածքների ստեղծման համար առկա հանրային հողը հարկ է վերագնահատել, իսկ կանաչ տարածքների ստեղծում հասկացությունը՝ վերաձևակերպել: Նման հանգամանքներում այս թիրախի ձեռքբերման գործում պետք է իրենց կարևոր ավանդը բերեն նոր առևտրային (կոմերցիոն) զարգացումները, երբ կառուցապատողները օրենքով պարտավոր են իրենց նախագծերում ունենալ առնվազն 30% կանաչ տարածքներ»,- նշված է «Երևան քաղաքի «Կանաչ քաղաք» գործողությունների ծրագրում»: Այս մոտեցումը ևս մեզանում գրեթե չի իրականացվում:
Նոյեմբեր 18, 2022 at 14:02